حسن صافی اصفهانی
آیت‌الله حسن صافی اصفهانی (۱۲۹۸-۱۳۷۴ ش)، از اساتید اخلاق و علمای معاصر شیعه و از شاگردان آیت الله خویی بود. ایشان ریاست حوزه علمیه اصفهان و امامت جماعت مسجد جامع اصفهان را به عهده داشت. از جمله اقدامات فرهنگی شیخ حسن صافی، تأسیس مؤسسه تحقیقاتی «صاحب الامر» و احداث خیریه «دارالشفاء فاطمیه» می باشد. کتاب «شوق وصال»، سلسله درسهای اخلاق و معارف آیت‌الله حسن صافی است.
| نام کامل | حسن صافی اصفهانی |
| زادروز | ۱۲۹۸ شمسی |
| زادگاه | اصفهان |
| وفات | ۱۳۷۴ شمسی |
| مدفن | اصفهان، مقبره علامه مجلسی |
| اساتید |
سید جمال الدین گلپایگانی، امام خمینی، سید ابوالقاسم خویی، سید محسن حکیم،... |
|
| |
| آثار |
الهدایة فی الاصول، شوق وصال، اقتصاد ساده برای دانشجویان، ترجمه و نقد فلسفه داروین، مکاسب محرمه و بیع، طهارت،... |
محتویات
ولادت
حسن صافی اصفهانی در سال ۱۲۹۸ شمسی در اصفهان دیده به جهان گشود. نسب شریفش به عالم جلیل القدر تشیع، ملا صالح مازندرانی، داماد مجلسی اول می رسد.
پدر ایشان حاج نصرالله صافی در سلک روحانیت بود و در نجف اشرف نزد علامه امینی مشغول صحافی کتاب های دینی بود. در احوال او نوشته اند که مردی بسیار پرهیزکار، اهل ذکر و کرامت و مقید به آداب و سنن از جمله زیارت عاشورا بود. مراسم تشییع و ختم ایشان در نجف با حضور علما و مراجع باشکوه بالایی برگزار شد. آیت الله خویی بر پیکرش نماز خواند و در وادی السلام کنار مرقد مطهر حضرت هود و صالح علیهماالسلام به خاک سپرده شد.
تحصیل و استادان
آیت الله صافی اصفهانی دوران تحصیلات ابتدایی خود را با ورود به «دبستان قدسیه» آغاز کرد و این دوران تحصیلی تا سال دوم یا سوم دبیرستان ادامه یافت. مدت کوتاهی پدر را در کسب و کار خود یاری نمود. در همین ایام با تشویق و راهنمایی شیخ احمد حججی نجف آبادی در مدرسه نوریه اصفهان مشغول فراگیری علوم اسلامی شد. مقدمات و ادبیات را در آنجا تمام کرد و پس از آن آهنگ حوزه علمیه قم نمود. در سال ۱۳۲۰ در اتاقی محقر و در مدرسه حاج ملا صادق ساکن و به دروس سطح و نیز تهذیب اخلاق نزد استادانی وارسته مشغول شد.
شیخ حسن در قم برای کسب فیوضات اخلاقی به حضور آیت الله سید محمدتقی خوانساری می رسید و مورد لطف و نظر خاص آن بزرگوار قرار داشت. همچنین با همراهی شهید مطهری از محضر امام خمینی و آیت الله سید احمد خوانساری به صورت خصوصی درس تفسیر و علوم دیگر می آموخت. مقدار زیادی از شرح لمعه را نزد آیت الله مرعشی نجفی و زیادی از رسائل و مکاسب را نزد آیة الله شیخ عبدالرزاق نائینی خواندند. این عالم ربانی پس از ۴ سال اقامت در قم، در سال ۱۳۲۲ به مقصد اصلی اش نجف اشرف سفر کرد. با ورود به حوزه علمیه نجف اشرف دومین حجره از سمت راست در مدرسه علمیه صدر و کنار مقبره مرحوم صدر، و زمانی مدرسه بادکوبه ای ماوای ایشان می گردد و این دوره طولانی تا ۲۸ سال ادامه می یابد.
برخی اساتید آیت الله صافی در نجف اشرف عبارتند از:
- آیت الله سید ابوالقاسم خوئی در فقه، اصول و تفسیر
- آیت الله شیخ عبدالحسین رشتی در کفایه
- آیت الله شیخ صدرا بادکوبه‌ای در علم معقول
- آیت الله سید جمال الدین گلپایگانی در اخلاق
- آیت الله سید محسن حکیم (خارج فقه)
- آیت الله محمدعلی کاظمینی
- آیت الله محمدکاظم شیرازی (خارج مکاسب)
- آیت الله سید عبدالهادی شیرازی (خارج بحث طهارت)
آثار و تألیفات
- الهدایة فی الاصول (در ۴ جلد)، یک دوره اصول تقریرات بحث آیت الله خوئی (ره)
- شوق وصال (در ۲ جلد)، سلسله درسهای اخلاق و معارف آیت‌الله حسن صافی
- مکاسب محرمه و بیع
- ترجمه نقد فلسفه داروین، تألیف شیخ محمدرضا نجفی
- یک دوره اقتصاد استدلالی بر اساس مبانی فقهی
- اقتصاد ساده برای دانشجویان
- طهارت
- صلاة
- تقریرات خارج اصول یک دوره
- تقریرات خارج طهارت
- تقریرات خارج خمس
- تقریرات خارج قضا و شهادات
- تقریرات خارج حج
- تقریرات درس رجال
- متفرقاتی در تفسیر و حدیث و شعر و علوم قرآن و اسرار حج
فعالیتهای علمی و فرهنگی
در سال ۱۳۵۰ پس از فوت مرحوم آیت الله طبیب زاده که امام جماعت مسجد کمرزرین و مرد پارسا و زاهد زمان در اصفهان بود، بنا به دعوت علماء و مردم اصفهان به اصفهان بازگشت و در همان مسجد شروع به تدریس تفسیر و علوم قرآنی پرداخت. ایشان در جریان مبارزات مردم علیه رژیم پهلوی نیز همراه و همگام انقلابیون بود در صدور اعلامیه و انجام راهپیمائی شرکت داشت.
در سال حدود ۱۳۵۹ بنا به دعوت بازاریان و اهالی محل ودرخواست آیت الله خادمی و سایر علمای اصفهان طی دو طومار جداگانه به مسجد جامع اصفهان منتقل شد و آنجا را پایگاهی برای زنده کردن دین خدا قرار داد و کلاسهای اقتصاد، اعتقادات، نهج البلاغه و تفسیر تشکیل دادند. از این رو آیت الله ناصری پس از ایشان امامت مسجد کمر زرین را قبول کردند.
آیت الله صافی (قدس سره) پس از مراجعت به اصفهان در مدرسه صدر بازار شروع به تدریس سطح کفایه کردند اما پس از چندی آیت الله خوئی (ره) در نامه ای به مردم نوشتند: آقای صافی باید درس خارج شروع کنند وگرنه برگردند به نجف که ما اینجا بیشتر به ایشان نیاز داریم. لذا از آن به بعد ایشان درس خارج را بنا به درخواست چند تن از فضلای نخبه اصفهان شروع کردند، تا بعد از فوت آیت الله خادمی و آیت الله مهدوی، ریاست و زعامت حوزه علمیه اصفهان بعهده ایشان افتاد.
از اقدامات فرهنگی شیخ حسن صافی، احداث مجموعه فرهنگی و علمی می باشد که شامل مدرسه علمیه و موسسه فرهنگی و تحقیقاتی صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه) در قم است. این مدرسه، محلی برای سکونت طلاب و فضلای کشور و مکانی برای نشر معارف دینی می باشد. همچنین از دیگر آثار خیریه ایشان، تأسیس دارالشّفاء فاطمیّه در اصفهان می باشد.
جلسات هفتگی ایشان در بیان اخلاق و تهذیب نفوس شیفتگان را پروانه وار به دور شمع وجود این عارف عامل و سالک واصل جمع می کند. این بیانات اخلاقی و سلوکی، پس از رحلت معظم له، در دو جلد با نام «شوق وصال» به چاپ رسیده است. مطابق نقلی که از ایشان شده، روش ایشان در سلوک چنین بوده است: عمل به دستورات شرع مقدس، محبت به خدا و اولیاء او، توسل به ذوات مقدسه معصومین علیهم السلام، تسلیم بی قید و شرط در برابر معصوم علیه السلام و لا غیر.
وفات
مرحوم آیت الله صافی اصفهانی در هفتم مهر سال ۱۳۷۴ شمسی (۱۴۱۶ ه.ق)، در اصفهان دار فانی را وداع گفت و پیکر مطهرش پس از تشییعی باشکوه، طبق وصیت آن مرحوم کنار مقبره علامه مجلسی در مسجد جامع اصفهان به خاک سپرده شد.
در فرازهایی از وصیت نامه ایشان آمده است: «خداوندا تو را شاهد می گیرم که زندگی را با نام تو شروع کردم و عمری میل من این بود که در راه تو و برای تو و به سوی تو قدم بردارم. ای طلاب عزیز؛ عزت و سربلندی در دنیا و آخرت در درجه اول در گرو تقوا و تهذیب نفس و ساختن روحی سرشار از محبت و در درجه دوم سعی و کوشش در تحصیل علم و رسیدن به مراتب بلند علمی است. نیروی جوانی خود را هدر ندهید و جهاد کنید در تهذیب اخلاق و تحصیل علم که امروز بیش از هر زمان دیگر به سلاح علم و علمای خودساخته نیاز است».
منابع
- سایت آیت الله العظمی صافی اصفهانی.
- سایت موسسه صاحب الامر عجل الله تعالی فرجه.
- سید مصلح‌الدین مهدوی، اعلام اصفهان، ج۲، ص۵۶۲-۵۶۳.
آرشیو عکس و تصویر
از راست: سید حجت موحد ابطحی، سید حسن فقیه امامی، حسن صافی اصفهانی، سید ابوتراب مرتضوی درچه ای، سید مصطفی مهدوی هرستانی، سید محمدعلی موحد ابطحی و سید احمد فقیه امامی در مسجد حاج محمد جعفر آباده ای
از راست: سید اسماعیل هاشمی، ناشناس، ناشناس، ناشناس، حسن صافی اصفهانی و ناشناس
از راست: حسن صافی اصفهانی و سید عبدالکریم رضوی کشمیری
از راست: قمی، سید محمدباقر موحد ابطحی، سید حسن فقیه امامی، حسن صافی اصفهانی، مهدی مظاهری و سید مجتبی میردامادی
حسن صافی اصفهانی و محمدعلی ناصری دولت آبادی